strona 8 »

Wybrane przykłady zastosowania modeli w nauczaniu chemii - właściwości cząsteczek.

Na podstawie budowy cząsteczki można wnioskować o jej właściwościach fizyko - chemicznych czy biologicznych (zob. np. Biostereochemia, I. Z. Siemion, PWN, 1985). Polarność, aktywność optyczna cząsteczek, funkcje przeciwciał, skurcz mięśnia... to zaledwie kilka z licznych na postawioną tezę przykładów. Oczywiście, tylko niektóre z nich można będzie przedstawić na poziomie szkoły podstawowej czy średniej. Poniżej opisano propozycję dyskusji zagadnienia polarności cząsteczek (rys. 19). Zagadnienie aktywności optycznej można rozważać przy okazji dyskusji izomerii optycznej (chiralności cząsteczek), co nie powinno nastręczać żadnych istotnych problemów w praktyce szkolnej. Zrozumienie jednak przyczyn skręcenia płaszczyzny światła spolaryzowanego w wyniku określonej budowy cząsteczki wymaga znajomości np. helikalnego modelu aktywności optycznej (por. np. Feynmana wykłady z fizyki, PWN,1974).

Rys. 19.
Polarność cząsteczki - rozwiązanie zagadnienia na podstawie analizy geometrycznej rozkładu ładunku wypadkowego w oparciu o zbudowane modele cząsteczek, na przykładzie cząsteczki wody.

Analogiczną konstrukcję proponujemy przeprowadzić dla innych cząsteczek o budowie polarnej, np. NH₃. Ponieważ dla uczniów wyobrażenie sobie pomocniczych płaszczyzn konstrukcyjnych może być trudne, proponujemy zastąpić je realnymi płaszczyznami np. z kartoników.